Eindhoven|Brabant: toch eigenlijk wel Culturele Hoofdstad…

Column door Joy Arpots, geschreven voor het Brabant C Partner Event dat op 7 december 2017 in de Kazerne in Eindhoven plaats heeft gevonden.

Niemand van jullie zal er nu mee bezig zijn. Zo tussen Sinterklaas en Kerst, zo aan het einde van dit jaar. Toch is het over iets meer dan drie weken zo ver. Dan begint het kalenderjaar 2018. Het jaar dat Nederland de Culturele Hoofdstad van Europa presenteert.

Weten jullie nog, vijf jaar geleden waren we in de race?
We legden de laatste hand aan een prestigieus bidbook. Imagination Designs Europe: verbeeldingskracht ontwerpt Europa. We hadden Utrecht en Den Haag reeds achter ons gelaten.
De strijd leek nu te gaan tussen Maastricht (de stad van het verleden) en Eindhoven (de stad van de toekomst). Ja, er was nog wel een derde kandidaat, maar daar hield niemand rekening mee: Leeuwarden, dat was mossel noch vis.

Toch gingen de Friezen met de titel aan de haal. De oer-Friese ‘Mienskip’ zegevierde. Tot verbazing van elk weldenkend mens, tot ontreddering van de Brabander.
Daar stonden we met al die loftuitingen: ‘smartest region in the world’, ‘slimste vierkante kilometer van Europa’. Eindhoven waar de triple helix het leven zag, waar creativiteit en co-creatie het adagium zijn, en design de nieuwe toverformule. Wat een domper.
En na die bittere uitslag zong Guus Meeuwis die avond tegen middernacht op het Ketelhuisplein ook nog ‘s: “Was men maar op Brabant zo trots als een Fries.”

Een jaar later dan, iets wat niemand verwacht had. De provincie heeft besloten het geld dat gereserveerd was voor Culturele Hoofdstad in een potje voor cultuur te stoppen. Ondanks de nog steeds voortdurende economische crisis en haaks op tal van bezuinigingen, bleef het bedrag van 40 miljoen euro bestemd voor cultuur. Het investeringsfonds Brabant C zag het daglicht en kreeg de opdracht de cultuur van Brabant nationaal en internationaal op de kaart te zetten. Geen Culturele Hoofdstad van Europa, wel de kans om op Europees niveau mee te doen.
Toen de Friezen een aantal weken terug op de A7 tussen Joure en Heerenveen warm draaiden met hun ‘Mienskip’ en daarmee inderdaad de ogen van heel Europa op zich gericht wisten, pakten wij ons bidbook van weleer er nog eens bij.
En ja hoor, alras ontdekten we dat Eindhoven|Brabant toch eigenlijk wel de Culturele Hoofdstad is geworden.

People’s Pavillion op Ketelhuisplein tijdens Dutch Design Week 2017

De World Design Expo was in 2013 een prominent bidbookproject, met als motto “Can Design Save The World?” en als thema: Social Design. De Dutch Design Foundation heette toen nog Capital D, de Expo werd later Event, en het toen al geplande ‘central Proeftuin pavillion’ zag uiteindelijk het levenslicht als People’s Pavilion. De rest hebben jullie zojuist kunnen horen. Inclusief het World Design Event zelf, waren er trouwens 8 Brabant C-partners te zien tijdens de laatste DDW.

Annemoon Geurts, bij wie we hier vandaag te gast zijn, ik herinner me dat jij ergens in 2013 in Cafe Allee tijdens een 2018-ontbijtsessie een pitch hield om stakeholders te vinden voor de plannen die je toen al had voor deze Kazerne. Jouw droom is werkelijkheid geworden en Brabant C is verheugd bij te kunnen dragen aan het realiseren van je levenswerk. En de Dutch Invertuals die jullie hier in de expo kunnen aanschouwen, die bestonden in 2013 ook al. Ze stonden niet in het bidbook. Maar EDHV, het buro achter die Dutch Invertuals, waren wel de ontwerpers en vormgevers van dat bidbook. En de presentatie van dat boek werd destijds in het Klokgebouw geproduceerd door Dorien. Dezelfde Dorien die ook dit partnerevent coordineert.

Kazerne in Eindhoven (Studio Drift). Foto: Ruud Balk

Of neem Social Label, nee die staan niet met naam in het bidbook. Maar in 2011 organiseerden de dames achter dit label in het kader van Culturele Hoofdstad wel het Huttenfestival in de Tilburgse Spoorzone. Toen werd het zaadje geplant, dat later tot wasdom kwam aan de Bossche Tramkade. En die Tramkade vinden we weer in het bidbook, onder de naam DETUIN|UNITED.

We hebben net de 12e editie van GLOW achter de rug. Ooit begonnen met 45.000 bezoekers, trekt het lichtfestival inmiddels drie kwart miljoen. Belangrijker dan die bezoekersaantallen is de innovatie waarmee GLOW het licht vanuit lichtstad Eindhoven laat schijnen over de rest van de wereld. Waar ooit de gloeilamp werd geproduceerd, worden de komende jaren de meest beeldbepalende lichtsculpturen ontworpen. Een voornemen dat al in het bidbook beschreven stond: “Green Light Over Europe”.

GLOW Eindhoven 2017. Foto: Bart Overbeeke

Nog zo’n toonbeeld van ‘art & technology’: het STRP Festival. In het bidbook staat het thema voor 2018 beschreven: “Resetting The Future”. Dat spreekt voor zich! De droom was groot want STRP XXL zou in 2018 liefst 365 dagen duren. Dat gaat volgend jaar dus niet gebeuren, maar ook deze Brabant C-partner is niet meer weg te denken uit Eindhoven, Brabant en uit de rest van Europa.

Laten we ‘s even naar Helmond gaan. Naast Eindhoven, Den Bosch, Breda en Tilburg die – ja Arjan Lubach – andere vijfde stad van Brabant die mee deed om de titel. “Véritable Wax Hollandais”, lezen we in het bidbook. De kleurrijke textielstoffen van de firma Vlisco uit Helmond bepalen in heel West-Afrka het modebeeld. Vorig jaar bestond Vlisco 170 jaar en dat werd gevierd in het Museum Helmond met een historische overzichtstentoonstelling van Vlisco en een fantastische expo van de internationaal vermaarde kunstenaar Yinka Shonibare, die veelvuldig gebruik maakt van de Vlisco-stoffen. Helmond schreef wereldgeschiedenis.

Tentoonstelling Yinka Shonibare in Museum Helmond

Bladeren we nog even verder in dat bidbook?

De Humanoid Robot zou de gastheer van Culturele Hoofdstad zijn geweest in 2018. Geen mens maar een robot. En wat zien we volgend jaar? Een blockbuster-expositie met als suggestieve titel RobotLove. Saillant detail: Ine Gevers, de initiatiefnemer van RobotLove stond in 2013 ook al in het bidbook, toen met het project The Art of Survival, oftewel de Kunst van het Overleven.

Het festival Best of the Fest van het Parktheater, eveneens partner van Brabant C stond er in. En ook het Eindhovense dansgezelschap United Cowboys werd vernoemd met het internationale project Seasonings. Het Internationale Stiltefestival uit Breda beleefde zijn eerste editie toen het bidbook werd geschreven en is met steun van Brabant C  inmiddels uitgegroeid tot het belangrijkste jeugddansfestival van Nederland.

Ook het urban festival Emoves beleefde toen zijn eerste editie. Die B-boys & girls hadden een stoute droom: ze wilden – niks minder dan – de beste van Europa worden. En zie daar: Emoves is vanaf 2017 opgenomen in de basisinfrastructuur van de gemeente Eindhoven. Bovendien zijn ze met middelen van Brabant C hard op weg om de Champions League te winnen. En The Ruggeds? Deze urban dancers veroverden met hun show Adrenaline de Nederlandse schouwburgen, en ook die van Parijs, Londen en New York. Andermaal grensverleggend pionierswerk.

Emoves

In het bidbook wordt ook gesproken over een opwarmertje voor het Culturele Hoofdstadjaar 2018. Nou ja, opwarmertje? De Jheronimus Bosch 500-expositie is in 2016 uitgegroeid tot een mega-manifestatie waar de afgelopen 10 jaar geen enkele Culturele Hoofdstad, in welk Europees land dan ook, aan heeft kunnen tippen. En in 2019 is het weer raak in het Noord-Brabants Museum, dit maal met een iconische expositie gewijd aan de werken van die andere Brabantse godenzoon. Ook “Van Gogh on Home Ground” staat vermeld in het bidbook.

Hebben we dan niks anders gedaan dan bidbookprojecten realiseren? Wisten we niets nieuws meer te verzinnen voor Brabant C? Juist wel!

Wie had durven dromen dat Anish Kapoor een eyecatcher voor museum De Pont zou maken? De hele wereld kijkt nu naar Tilburg. Wie had durven voorspellen dat het grootste hiphopfestival van Europa in enkele jaren tijd uit de grond van de Tilburgse Spoorzone zou worden gestampt? Yo: Woo Hah! We wachten in spanning op de aanstaande internationale doorbraak van Sharon Kovacs. En op die van Jameszoo. Twee Brabantse twintigers, toptalenten, die het afgelopen jaar allebei exclusief met het Metropole Orkest optraden. Jameszoo is de 28e trouwens weer met het Metropole te zien, in Theaters Tilburg. Gaat dat zien!

Kovacs op So What’s Next? 2017

Wisten jullie dat Theaterfestival Boulevard dit jaar genomineerd was voor ‘Beste Festival van Europa’? Dertig jaar lang een prachtig zomerfestival in deze regio met nationale uitstraling, nu hard op weg om ook internationaal aanzien te verwerven. En dan November Music, ook in Den Bosch. Met steun van Brabant C dit jaar van 5 naar 11 festivaldagen gegaan. Met ongelooflijk veel premieres, co-producties en muzikale highlights. Mag ik er als fan van de New Yorkse componist/muzikant John Zorn eentje noemen? November Music schreef letterlijk wereldgeschiedenis door op 1 zaterdag liefst 9 concerten van deze meneer Zorn te presenteren, in 9 verschillende formaties, waaronder een exclusief concert van de meester zelf op het kerkorgel van de Sint Jan.

En dan hebben we ook nog BredaPhoto, en ook nog de Night of the Nerds, en ook nog het VPRO Medialab… En ook nog…

Nee, stop… stop, verzucht de Fries:
Wat moeten wij nou nog volgend jaar?